گرافین و جایزه نوبل فیزیک در سال 2010

جایزه نوبل فیزیک سال 2010 میلادی به طور مشترک به "آندره گیم" و "کنستانتین نووسلوف" دو استاد برجسته فیزیک دانشگاه منچسترانگلیس به خاطر مطالعات نوآورانه شان در مورد گرافین رسید. گرافین, ماده ای جدید با کامل ترین ساختار بلوری است که دریچه تازه ای را در نانو تکنولوژی گشوده است. یک ورقه نازک از کربن معمولی, آن هم با ضخامت تنها یک اتم, جایزه نوبل فیزیک امسال را تعیین کرد. آندره گیم و کنستانتین نووسلوف نشان دادند که کربن در شکل مسطح خاص, ویژگیهای بسیار متفاوتی دارد که ریشه در دنیای فیزیک کوانتومی دارند.

"آندره گیم" متولد سال 1958 میلادی در شهر "سوچی" روسیه  و "کنستانتین نووسلوف" نیز متولد سال 1974 میلادی در شهر "نیژنی تاقیل" روسیه است.

ایده‌ی گرافین به ‌صورت نظری، برایِ اولین بار توسط "فیلیپ والاس" در سال 1974 میلادی ( یعنی سال تولد کنستانتین نووسلوف!) بیان شد. محرک او برای بیان این ایده، تحقیق و فعالیتش روی گرافیت ( گرافین سه‌بعدی) بود. البته نام گرافین به ‌طور رسمی تا چهل سال بعد، زمانی که به‌عنوان تک‌لایه‌ی تشکیل‌ دهنده‌ی گرافیت به‌ کار رفت، استفاده نشد. در حقیقت گرافین، یک شبکه‌ی لانه‌ زنبوری‌ دوبعدی‌ است که از پیوند کووالانسی اتم‌ های کربن به‌ وجود آمده است و ضخامتش تنها یک‌ اتم کربن است. گرافین پایه و اساس گرافیت است، به‌ این علت که با روی هم قرار گرفتن گرافین‌ها، گرافیت به‌ وجود می‌آید. به‌عبارت دیگر یک‌ گرافیت از گرافین‌هایی تشکیل شده است که به‌ وسیله‌ی نیروهای جاذبه‌ی ضعیف بین مولکولی روی هم قرار گرفته‌اند. لازم به‌ ذکر است که شکل کاملاً قابل مشاهده گرافین و آزمایش بر روی آن تا سال ۲۰۰۴ میلادی کشف نشده بود.

از سال 2004 میلادی تا الآن، دانشمندان کشف کرده‌اند که گرافین ویژگی‌های منحصربه‌ فرد و عجیبی دارد. بعضی‌ها می‌گویند که این ماده می‌تواند زندگی ما را در قرن 21 متحول کند. نه ‌تنها گرافین نازک‌ ترین ماده‌ای‌ است که قابلیت شکل‌ پذیری بسیار زیادی دارد، بلکه 200 برابر محکم تر از فولاد است و از لحاظ رسانش الکتریکی، برتر از هر نوع ماده‌ای‌ است که در دمای اتاق وجود دارد.

گرافين داراي چندين ويژگی است كه آنرا براي كاربرد های الكترونيك مطلوب ميسازد. يكي از اين خواص, قابليت حركت بسيار بالاي حاملهای بار در آن است. الكترونها در گرافين نسبتا آزادانه حركت ميكنند. همچنين گرافين به يك تك مولكول گاز ميتواند واكنش نشان بدهد و در نتيجه برای ساخت ماده ردياب در سنسورها مناسب است.

نشانه های آدم منافق

کتاب "مصباح الشریعه" منسوب به امام صادق(ع) است, این کتاب دارای صد باب در زمینه مفاهیم مذهبی و بیان ویژگیهای مختلف انسانی است. باب سی و هفتم این کتاب در زمینه بیان صفات منافق است. در این باب, حدیثی از امام ششم شیعیان نقل می شود که نشانه های نفاق را بر می شمرد.

امام صادق(ع) می فرماید که: "منافق راضی شده است به دوری از رحمت خداوند؛ چرا که او اعمال ظاهری ریائی را به صورت عمل شرعی [جلوه] می کند و اعمال شرعی که از [طرف] خدا و پیامبر [بیان شده] است و در غایت عزت است, بازیچه انگاشته و به طریق استهزاء با آن [رفتار] می کند و از این غافل است که این نحو سلوک با دین و شرع موجب انهدام دین و دوری از رحمت خداوند می شود."

در ضمن امام صادق(ع) برخی نشانه های آدم منافق را اینگونه برمی شمرد:

1- باک نداشتن از دروغ گفتن

2- خیانت کردن در اموال مسلمانان

3- از حیا و آزرم دور بودن

4- با وجود بی کمالی, دعوی کمال داشتن

5- بی اندیشه و [بدون فکر] کاری کردن

6- رعایت ادب کسی را نکردن

7- سهل شمردن معاصی و هم چنین گناهان را سهل گرفتن

8- حسود بودن و از دیگران حسد بردن

9- خود را بزرگ دانستن و تکبر به خود راه دادن

10- سهل شمردن مصیبت ها و بلاها

11- دوست داشتن [اینکه] مردم او را مدح کنند و در مجالس, او را ستایش نمایند

12- ترجیح دنیا بر آخرت و بدی را بر خوبی رجحان دادن

13- نیک دانستن کار خود, هر چند در واقع بد باشد و بد دانستن کار دیگران, هر چند خوب باشد

هم چنین در خاتمه این حدیث, امام ششم به نقل از پیامبر(ص) می فرماید که: " از جمله صفات منافق آنست که هر گاه وعده کند, خلف وعده کند و دروغ بگوید و هر گاه امانتی به او بسپارند, خیانت کند. هر کسی که ظاهر او برخلاف باطنش باشد, پس او منافق است؛ هر که باشد و هر جا که باشد و هر زمان که باشد. کسی توهم نکند که صفت نفاق, مخصوص کفار است و مخصوص زمان پیامبر ؛ چرا که منافق کسی است که ظاهرش موافق باطنش نباشد خواه در زمان گذشته و خواه در هر زمان دیگر و خواه مسلمان و خواه کافر"

نتیجه گیری: درس گرفتن از گفته ها و احادیث امامان معصوم بر مسلمانان و بویژه حاکمان کشورهای اسلامی امر لازمی است. اگر به نشانه های نفاق در کلام امام صادق(ع) نگاه دوباره ای کنیم شاید در اصلاح روشها و رفتارهای اشتباه خود بیشتر بکوشیم.

تفاوت جان انسان در شیلی و ایران!

کشور شیلی به خاطر آسمان صاف, پاک و تاریکش همواره محل مناسبی برای ستاره شناسان و رصدگران اجرام آسمانی بوده است؛ به همین دلیل کشورهای بسیاری نظیر آمریکا, ژاپن و چهارده کشور اروپایی رصدخانه های مجهز با تلسکوپهای بسیار بزرگ را در این کشور ایجاد کرده اند. نمونه بارز این مجموعه ها رصدخانه جنوبی اروپا(ESO) است که با همکاری چهارده کشور اروپایی در کوههای پارانال کشور شیلی ساخته شده که شامل چهار تلسکوپ 8.2 متری ثابت و چهار تلسکوپ 1.8 متری متحرک است که یک مجموعه تداخل سنجی بسیار پیشرفته ای را ایجاد می کند. اما بهانه این نوشته من وجود تلسکوپهای بزرگ در این سرزمین نیست بلکه داستان گرفتار شدن 33 معدنچی اهل شیلی درعمق 622 متری معدن"سن خوزه" آنهم به مدت 68 روز برایم بسیار درس آموز بود. برای امثال من که در ایران زندگی میکنیم این واقعه نکات جالبی داشت:
1- دولت این کشور از تمامی کشورهای پیشرفته و متخصصین آنها برای نجات این کارگران کمک خواست ودر نهایت نیز آزاد شدن این تعداد معدنچی با کمک و مشاوره متخصصین آمریکایی و کانادایی محقق شد.
2- از لحظه ای که قرار شد روزنه هایی برای ارتباط با این معدنچیان ایجاد شود به کمک مته های پیشرفته و از سه محل مجزا بصورت همزمان شروع به حفاری شد تا امکان و احتمال دسترسی بیشتر شده و در صورت ناممکن بودن یک مسیر برای ادامه کار, زمان لازم برای نجات از مسیرهای دیگر از بین نرفته باشد.
3- رئیس جمهور شیلی در تمام این روزها در کنار معدنچیان بود و پس از برقراری ارتباط رادیویی با آنها توانست با تک تک آنها صحبت کند.
4- کپسول ویژه کوچکی که برای این امر طراحی و ساخته شد حاصل کار سازمان فضائی امریکا(ناسا) بود که این امر تعامل خوب صنعت با موسسات علمی معتبر را نشان می داد.
5- لحظات آزادی این افراد از عمق 622 متری را شبکه های تلویزیونی دنیا بصورت زنده پخش میکردند و صدها میلیون نفر شاهد این لحظات بودند.
6- دولت شیلی اصلا وعده ای نداد که نتواند آنرا محقق کند؛ با آرامش و دقت کامل تمام برنامه ها را گام به گام برای نجات کارگران عملی کرد.

حالا فکر کنید این رخداد ناگوار خدای ناکرده در یکی از معادن کشور ما رخ دهد؛ تصور میکنم مراحل زیر را شاهد خواهیم بود:
1- به هیچ وجه اطلاع رسانی درستی صورت نخواهد گرفت تا مبادا مردم در کارآمدی دولت شک کنند.
2- پس از اعلام خبر در شبکه ها و سایت های خبری خارجی, اعلام خواهد شد که احتمال وقوع حادثه توسط وزارت صنایع و معادن در حال پیگیری است.
3- وقتی حادث شدن این ماجرا توسط تمامی رسانه های بیگانه و اجنبی! اعلام شد, دولت محترم سعی خواهد کرد تا گستردگی حادثه را کوچک نشان دهد بگونه ای که در آمار تعداد افراد محبوس در معدن نیز کوچک سازی! می شود.
4- پس از گذشت چند هفته ستاد ها و کمیته های ویژه ای از طرف وزارت صنایع و معادن, وزارت راه و ترابری, هلال احمر, ستاد حوادث غیرمترقبه, استانداری و دهها نهاد و سازمان دیگر تشکیل می شود که تعریف مشخصی از وظایف و اختیارات آنها وجود ندارد و تداخل کاری عجیبی ایجاد می شود.
5- و در نهایت نیز پس از گذشت ماهها راه نجاتی پیدا نمی شود و کارگران بخت برگشته همگی کشته می شوند.
6- پس از سالها تصمیم گرفته می شود که بنای یادبودی در بالای آن معدن به یاد جانباختگان ساخته شود.
7- و این داستان در کشور ما همچنان ادامه دارد...............
نتیجه گیری: به نظر میرسد جان انسان در دو کشور شیلی و ایران معانی متفاوتی دارد؛ در شیلی جان انسان ارزش بسیار دارد اما در کشور ما علیرغم شعارها و توصیف های دهن پرکن و بزرگ, اما واقعیت ها حکایت دیگری دارد.

زنجان به ثبوتی می نازد

از لحظه‏‏‏ ای که خبر بر‏کناری پروفسور ثبوتی از ریاست مرکز تحصیلات تکمیلی علوم پایه را شنیدم، به تعریف دکتر حسابی از "جهان سوم" ایمان بیشتری پیدا کردم.
دکتر حسابی می‏گوید: "روزی در آخر ساعتِ کلاسِ درس، یک دانشجوی دوره دکترای اهل نروژ سوالی مطرح کرد که استاد شما از جهان سوم می‏آیید، جهان سوم کجاست؟
فقط چند دقیقه به آخر کلاس مانده بود، من در جواب او مطلبی را فی‏البداهه گفتم که روز به روز بیشتر به آن اعتقاد پیدا می‏کنم. من به آن دانشجو گفتم: جهان سوم جایی است که هر‏کس بخواهد مملکتش را آباد کند خانه‏اش خراب می‏شود و هر‏کس بخواهد خانه‏اش آباد باشد باید در تخریب مملکتش بکوشد."
ثبوتی سمبل کسانی است که علی‏رغم وجود شرایط مناسب برای زندگی در اروپا و آمریکا، بی ناز و ادّعا در ایران ماند و پذیرفت از تهران برود و در گوشه‎‎‏ای از شهر کوچک زنجان به تربیت دانشجو مشغول شود؛ اما جهان سوم و جهان سومی ها حتی او را هم تحمل نکردند.
در حدود هشتاد سال قبل هنگامی که دنیای فیزیک در ابتدای دو تحول بزرگ علمی آن دوران یعنی کوانتوم و نسبیت بود و نوید زایش "فیزیک نوین" را می داد، یوسف ثبوتی در اول شهریورماه 1311 در شهر زنجان به دنیا آمد. در سال 1329 به طور همزمان در دو رشتۀ کشاورزی و فیزیک دانشگاه تهران پذیرفته شد که به دلیل علاقۀ زیاد به فیزیک، این رشته را برای تحصیل انتخاب کرد و سپس برای ادامۀ تحصیلات خود به دانشگاه تورنتو کانادا رفت و کارشناسی ارشد فیزیک را از این دانشگاه اخذ کرد. برای دورۀ دکترای تخصصی به دانشگاه شیکاگو آمریکا رفت و در رشتۀ نجوم و اختر فیزیک از این دانشگاه فارغ التحصیل شد. سال‏ها بعد و با تاخیری چهل ساله نسبت به دنیا و به کمک دکتر ثبوتی، فیزیک کوانتومی و نسبیت وارد دانشگاه‏های ما شد.
ثبوتی به علل مختلف شایستۀ قدردانی است؛ اگر تنها اثر وی تاسیس مرکز علوم پایۀ زنجان باشد باز هم باید دست وی را بوسید. بیست سال قبل کسی تصور هم نمیکرد روزی زنجان بتواند قطب علوم پایۀ زنجان شود و این همه مرهون تلاش‏های مرد سپید موی شهرمان، ثبوتی است.
ثبوتی جزو لا‏ینفک شهرمان زنجان شده است؛ بسیاری هستند که زنجان امروز را با ثبوتی می‏شناسند. ما همه مدیون ثبوتی هستیم.
ثبوتی اعتماد به نفس ما زنجانی‏ها را به خودمان برگرداند. وی اثبات کرد که می‏توان دور از مرکز کشور بود و رتبۀ اوّل کشور را بدست آورد. مرکز علوم پایه سال‏هاست که بالاترین مقالات علمی بین‏المللی را داراست. ثبوتی توانست با تلاش و پشتکار و بدون هیچ ادعایی مرکز علمیِ مدرنی را در شهر زنجان ایجاد کند که آرزوی بسیاری کشور‏هاست تا بتوانند نمونۀ مشابه آن را داشته باشند.
ثبوتی چشم و چراغ مردم زنجان بوده و پس از این نیز خواهد بود. زنجان و زنجانی‏ها سال‏هاست که به ثبوتی می‏نازند، تفاوتی هم برایشان ندارد که او حکم ریاست داشته باشد یا نه.